شناسه دیجیتالی با بلاک چین؛ زمانی که مردم خودشان اطلاعات خودشان را کنترل میکنند
بهرغم آنکه برخی از انسانها در طول حیات خود با توسل به انواع روشها سعی در اثبات خلاف این را دارند؛ اما «تمامی انسانها دارای یک شناسه یا هویت هستند.» این شناسه در اشکال متعددی ظاهر میشود و با پیشرفت زندگی مدرن، روشهای شناسایی افراد، چندین برابر شده است. اکنون فناوری، کاوش و اشتراکگذاری شناسه را برای افراد، سادهتر کرده است.
جوزف برچ (Joseph Birch) در مقالهای برای پایگاه خبری کوین تلگراف به بررسی چالشهای سامانههای شناسهی دیجیتالی مبتنی بر بلاک چین پرداخته است.
در گذشتهای نهچندان دور، اینترنت توانست از توانایی افراد برای مدیریت آنلاین شناسههایشان پیشی بگیرد. از این رو، شرکتها به ویژه غولهای صنعت کلانداده به نگهبانهای بزرگ دروازههای دیجیتال بدل شدند. با ورود جهان به عصر آگاهی از دادهها، نوآوران فعال در صنعت فناوری به این باور رسیدهاند که بلاک چین میتواند راهکار [تسهیل مدیریت شناسهها] باشد.
یکی از مهمترین اهداف مشترک تمامی پروژههای شناسهای مبتنی بر بلاک چین، بازگرداندن زمام کنترل دادهها به دستان خالقان آنها است. با این حال، یک شبکهی شناسهی غیرمتمرکز، با روشهایی کنونی گردآوری دادهها متفاوت خواهد بود.
تمرکززدایی و رمزگذاری، دو کلید اصلی تامین امنیت دادههای شخصی در بلاک چین است. شرکتهای بینام و نشان به محض ایجاد دادهها آنها را به سرعت جمعآوری میکنند؛ حال آنکه سامانههای شناسهی بلاک چینی میتوانند دادهها را روی شبکههای رمزگذاریشده و غیرمتمرکز ذخیره کنند. سپس کاربران میتوانند با استفاده از کلیدها، امکان دسترسی محدود به دادههای خود را از این شبکهها به نهادهای ثالث اعطا کنند.
اما هر کسی که با دنیای فناوری سروکار دارد، میداند که از فناوری بلاک چین به عنوان داروی شفابخشی برای درمان بسیاری از معضلات فناورانهی جامعه یاد شده است. با این حال، استفاده از این فناوری هزینهبر است، توضیح آن برای یک فرد عادی بسیار دشوار است و بهتبع شرکتها نیز به سختی میتوانند تعیین کنند که چگونه قادرند از این فناوری، بهرهبرداری سودآور بکنند. اما این واقعیتها مانع از توسعه و عرضهی شمار قابل توجهی از کاربردهای بلاک چین در سراسر جهان نشده است.
شناسه پرداخت بر اساس مصرف (Pay-as-you-go)
پرداخت و شناسه، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. برای هکرها افشای شناسهی آنلاین افراد چه از طریق شکستن گذرواژه و چه نفوذ به یک پایگاه داده بزرگ و متمرکز از اطلاعات شخصی، همانند دستیابی به یک معدن طلای دیجیتال است؛ چرا که شناسههای آنلاین افراد در اغلب موارد به جزئیات اطلاعات مالی آنها مربوط است.
کسانی که اطلاعاتشان فاش یا هک شده است، باید بدانند که متاسفانه سارقان برای سرقت شناسهی آنلاین به هیچ گریم خاصی نیاز ندارد. هکرها به طور پیوسته در حال پایش قلمروی آنلاین برای یافتن نقاط ضعف هستند و اطلاعات مسروقه نیز اکنون به سادگی در بازارهای دارکوب، خرید و فروش میشوند.
اینجا درست همان جایی است که بلاک چین وارد میشود. ال جانسون (Al Johnson)، مدیرعامل و بنیانگذار شرکت ناگتس (Nuggets)، شرکتی که در زمینهی شناسه و پرداخت مبتنی بر بلاک چین فعال است، میگوید سامانههای شناسهی بلاک چینی این قدرت را به مردم میدهند تا خود زمام کنترل شناسههایشان را در اختیار بگیرند. وی میافزاید:
یک سامانهی شناسهی بلاک چینی از یک رویکرد کاربرمحور بهره میبرد و با توانمندسازی افراد، مالکیت خودمختار آنها بر دادههایشان را امکانپذیر کرده و نقاط مرکزی شکست را از بین میبرد.
جانسون بر این باور است که حوزههای پرداخت و شناسه، دست در دست یکدیگر دارند. ناگتز، شرکت متبوع جانسون در زمان آغاز فعالیت در حوزهی شناسه بلاک چینی، بخش شناسه و تجارت الکترونیکی را هدف گرفت. اما جانسون خیلی زود متوجه شد که با رشد روشهای پرداخت آنلاین، زمینه برای ارائهی راهکارهای شناسهای نیز گسترش یافته است.
جانسون اظهار داشت که هرچه شرکت متبوعش به طور روزافزون با راهکارهای پرداخت، سروکار داشته و چارچوبهای نظارتی جدید پیرامون شناسهی آنلاین را دنبال کرده، به اهمیت بلاک چین و پرداخت در ایجاد شناسهی دیجیتالی قوی پی برده است:
شما برای دستیابی به بالاترین سطح از شناسهی دیجیتال، باید دست به انجام تراکنش بزنید. معمولا برای احراز هویت، چیزی را تایید میکنید یا آنکه از روشهای بیومتریک استفاده میکنید؛ اما بهترین کار برای احراز هویت، انجام روش اثبات تراکنش است. اکنون زمانی که شما پرداخت و شناسه را کنار هم میگذارید، میتوانید احتمالا سه یا چهار بار در روز، اثباتی مبتنی بر تراکنش دریافت کنید.
جانسون معتقد است که شناسهی بلاک چینی و پرداخت میتوانند در کنار هم از طریق تاییدیههای موردنیاز برای انجام تراکنشها، یک شناسهی دیجیتالی قدرتمند بسازند. وی گفته است:
وقتی شما پرداختی انجام میدهید، این پرداخت ابتدا با فروشنده تطبیق داده میشود. سپس فروشنده به پرداختها تطبیق میدهد. دروازه پرداخت نیز با بانک و بسیاری دیگر از سرویسهایی که با آنها تعامل داشتهاید، تطبیق داده میشود. بنابراین نمیتوان این فرایند را تنها یک تراکنش تلقی کرد، بلکه باید آن را یک تاییدیهی چهارجانبه در هر نقطه دانست.
اتحادیهی اروپا؛ میزبان نوآوریها در حوزهی شناسهی بلاک چینی
اروپا در حال تبدیل شدن به سرزمینی حاصلخیز برای رشد و پرورش پروژههای حوزهی شناسهی بلاک چینی است. اگرچه اتحادیهی اروپا برای پیشبرد نوآوریهای بلاک چینی در سرتاسر قلمروی خود چندین طرح نوآورانه را در دستور کار خود قرار داده اما استونی و منطقهی خودمختار کاتالونیا در حوزهی شناسهی دیجیتال از جمله کشورهای پیشگام هستند.
شاید بتوان گفت که استونی، پیشروترین کشور جهان در حوزهی فناوری بلاک چین است. سامانهی شناسهی دیجیتال پیشرفتهی این کشور تنها به شناسایی شهروندان استونیایی محدود نمیشود. خدمات الکترونیک این کشور، اکنون به طور آنلاین در دسترس همگان قرار دارند و کاربردهای متعددی در مواردی از جمله انجام مسافرتهای قانونی میان کشورهای مختلف اتحادیهی اروپا، بیمهی درمانی ملی، اثبات شناسه هنگام ورود به درگاههای آنلاین بانکها، امضاهای دیجیتال، رایگیری، سوابق پزشکی و دیگر موارد دارد. عباس علی، رئیس جهانی شناسهی دیجیتال در R3 (یک شرکت نرمافزاری فعال در حوزه بلاک چین، به ویژه شناسه دیجیتال) معتقد است استونی، پیشقراول حرکت به سوی شناسهی بلاک چینی است. او میگوید:
هم اکنون در استونی، هر شهروند به یک شناسهی دیجیتال صادرشده توسط دولت دسترسی دارد که میتواند از آن برای ارائهی امضای دیجیتال استفاده کند. از این رو، منطقی است که این کشور به دنبال استفاده از فناوری بلاک چین برای افزودن لایهای از امنیت، اعتماد و یکپارچگی برای تمامی دادههایی باشد که از شهروندان خود در اختیار دارد. با این حال، جزئیات اندکی از نسخههای واقعی چنین سامانههایی در دسترس است و هنوز معلوم نیست که آنها چگونه از فناوری بلاک چین استفاده میکنند.
منطقه خودمختار کاتالونیا بهرغم آنکه طی سالیان اخیر با عدم قطعیتهای سیاسی متعددی دست به گریبان بوده؛ اما توانسته خود را در خط مقدم پژوهش در حوزهی شناسهی بلاک چینی قرار دهد. از جمله مهمترین پروژههای این دولت میتوان به آیدنتیکت (IdentiCAT) اشاره کرد. آیدنتیکت پروژهای است که میخواهد شهروندان را به «مالکان انحصاری» شناسههای دیجیتالیشان بدل کند. وزارت امور سیاستها و مدیریت دیجیتالی کاتالونیا در زمان راهاندازی آیدنتیکت به تاریخ نهم سپتامبر ۲۰۱۹ (۱۸ شهریور ۹۸)، این پروژه را اینگونه توصیف کرده است:
آيدنتیکت میخواهد نخستین پروژهی شناسهی دیجیتالی در اروپا باشد که توسط حوزههای همگانی هدایت میشود و شهروندان میتوانند با ضمانت قانونی و اثربخشی کامل، نه تنها در تعامل با نهادهای همگانی بلکه در ارتباط با نهادهای شخصی نیز خود زمام مدیریت و کنترل آن را در دست بگیرند؛ از این رو، این پروژه تضمین میکند که با مفاد قانون حفاظت از دادههای شخصی سازگاری داشته باشد.
اگرچه پروژهی آیدنتیکت منطقهی خودمختار کاتالونیا تا اندازهای جاهطلبانه و بلندپروازانه به نظر میرسد، اما علی معتقد است:
اگرچه این پروژه را میتوان گامی مثبت برای ساکنان کاتالونیا قلمداد کرد؛ اما هنوز برای اظهارنظر در این باره اندکی زود است. علاوه بر این، برای آنکه شناسهی دیجیتالی بتواند معنادار باشد، به حمایت دولتها در سطح ملی نیاز دارد.
آیا شناسهی بلاک چینی نیازمند حمایت دولتی است؟
بلاک چین و ارز دیجیتال هر دو پدیدههای فناورانهای هستند که ارتباط تنگاتنگی با ایدههای آزادیخواهانه دارند. برای بسیاری از افرادی که به مفهوم تمرکززدایی در قلمروهای فناوری و مالی هستند، یکی از اهداف مهم، به حداقل رساندن توانایی دولتها در نقض آزادیهای فردی است.
جانسون بر این باور است که لزوما نباید با دخالت دولتها در پروژههای شناسهی دیجیتال مخالفت کرد. او توضیح میدهد که همه چیز به نوع مداخلهی دولتی و اهداف نهایی پروژه بستگی دارد. او افزوده است:
بریتانیا به ویژه توانسته نگاه سازندهای در بررسی اجمالی [پروژههای شناسهی بلاک چینی خصوصی] داشته باشد و از این رو در این زمینه رو به جلو در حرکت است. اما از سویی دیگر، چین خواهان کنترل دولتی بیشتری است. میتوان گفت دستکم آنها توانستهاند گامی رو به جلو بردارند و به سمت ارز دیجیتال اختصاصی خود حرکت کنند. به راحتی میتوان فهمید که اتخاذ چنین موضعی تا چه حد میتواند با شناسه و بحث در مورد مطلوب یا نامطلوب بودن مداخلهی دولتی مرتبط باشد. اما وقتی نوبت به آمریکا میرسد ورق برمیگردد و شاهد این هستیم که مقامات نظارتی، امکان هرگونه حرکت رو به جلو در حوزهی شناسهی بلاک چینی را ناممکن کردهاند.
علی بهرغم اتخاذ موضعی غیرصریح میگوید که هیچ مثال روشنی برای اثبات ضرورت یا عدم ضرورت مداخلهی دولتی در حوزهی شناسهی بلاک چینی وجود ندارد. وی میافزاید:
شناسه و هویت یک امر زمینهای است. به این معنا که نوع تاییدیه و دادههای موردنیاز برای شناسایی و احراز هویت یک فرد یا موجود حقیقی یا حقوقی بسته به ماهیت و زمینهی تراکنش، متفاوت است. در برخی از موارد ممکن است به دریافت تاییدیهی نهادهای حاکمیتی نیاز باشد، در برخی از موارد هم ممکن است چنین نیازی احساس نشود. در نهایت، معیار پذیرش شناسهی دیجیتال به تعریف طرفین وابسته است.
یکی از بلندپروازانهترین اهداف ارزهای دیجیتال به ویژه با توجه به وضعیت کنونی بازارها، کنار نهادن جریان اصلی مالی و جایگزینی آن است. علی بر این باور است که اینجا درست همان جایی است که تفاوت پروژههای شناسهی بلاک چینی و ارزهای دیجیتال آشکار میشود. وی معتقد است شناسهی دیجیتالی مبتنی بر بلاک چین به معنای نادیده انگاشتن نقش دولتها در صدور شناسههای ملی شهروندان نیست. برخلاف ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی که بسیاری از نهادهای دولتی و مقامات نظارتی آنها را تهدیدی مستقیم برای امنیت مالی حاکمیت قلمداد میکنند، شناسهی بلاک چینی یک راهکار غیرمتمرکز برای درهم شکستن شناسههای ملی دولتها نیست. علی میگوید:
بلاک چین به سادگی میتواند راهی امن، مقیاسپذیر و دوستدار حریم خصوصی برای تبادل گواهینامههای دیجیتالی تاییدشده میان طرفین در اختیار بگذارد. به بیان دیگر، سامانههای شناسهای مبتنی بر بلاک چین، پلتفرمی را برای صدور، دادوستد و تایید شناسههای دیجیتال فراهم میکنند. کماکان نقش دولتها و دیگر سازمانهای خصوصی صادرکنندهی شناسههای تاییدشده برای صدور آن گواهینامهها در دنیای دیجیتالی، محفوظ است.
علی بهرغم آنکه میگوید مطلوبیت مداخلهی دولتی به نوع کاربرد بستگی دارد و هیچ تهدیدی متوجه شناسههای دولتی نیست، تصریح کرده است:
شناسه یک حق اساسی برای آحاد جامعه است و امروزه برای دسترسی به هر نوع خدمات عمومی یا خصوصی، موردنیاز است.
او معتقد است که شناسههای بلاک چینی، نقشی مهم در ارائهی انواع شناسایی و احراز هویت سیاسی غیرحزبی به افراد ایفا خواهد کرد. وی میگوید:
با حرکت به سوی دنیای دیجیتال که در آن روز به روز بر تعداد خدمات پایه آنلاین افزوده میشود و مردم به سوی تعامل از طریق کانالهای دیجیتالی محض سوق پیدا میکنند، برخورداری از یک شناسهی دیجیتال که از قید کنترل مداخلهگران آزاد است، حق اساسی تمامی مردم است و در آینده، پیامدهای ژرفی برای آزادیهای فردی خواهد داشت.
شناسهی بلاک چینی چگونه توسعه پیدا خواهد کرد؟
رشد شرکتهایی مانند ناگتس و نمونههای دیگری مانند دولت منطقهی خودمختار کاتالونیا و دولت استونی در سطوح ملی، نشان داده است که میتوان کاربردهای متعددی برای شناسهی بلاک چینی متصور بود. علی انتظار دارد این فناوری در دو بخش دولتی و خصوصی شاهد رشد چشمگیری باشد:
در کوتاهمدت، ما انتظار داریم که سازمانهای بیشتری کار تحقیقات و استقرار سامانههای شناسهای غیرمتمرکز را برای کاربردهای داخلی خود آغاز کنند. در بلندمدت نیز شاهد این خواهیم بود که تمایل بخش دولتی برای توسعهی زیرساختهای شناسهی دیجیتالی ملی و استقرار بالقوهی آن روی یک شبکهی بلاک چینی، بسیار بیشتر شود.
منبع: ارز دیجیتال
بیشتر بخوانید: